قرارداد جعاله و نکات مربوط به آن

فرض کنید حیوان خانگی خود را گم کرده اید و برای اینکه بتوانید آن را زودتر بیابید برای یابنده پاداشی در نظر می گیرید.
به این صورت که روی دیوار محله تان آگهی نموده و اعلام می کنید به هر کس که حیوان مورد نظر را پیدا کند و به شما برساند مبلغ ۱۰۰ هزار تومان مژدگانی می دهید یابنده حیوان را در کوچه پیدا میکند و ان را به شما تحویل می دهد و در مقابل، شما نیز مژدگانی ذکر شده را به او می دهید به این حالت در اصطلاح حقوقی، عقد جعاله گفته می شود.
در این مثال به شما به عنوان متعهد به پرداخت مژدگانی (جاعل)، به یابنده (عامل) و به مژدگانی اعطایی (جُعل) گفته می شود. عقد جعاله یکی از عقود معین در قانون مدنی است که در ماده ۵۶۱ تعریف شده و مطابق مواد بعدی برای آن شروط و ویژگی هایی در نظر گرفته شده است. 

نکات مربوط به جعاله

۱٫ از جمله شرایط مهم در این عقد به ویژه جعاله عام این است که اولین نفری که کار مورد نظر را انجام می دهد و نتیجه را در اختیار جاعل می گذارد مستحق دستمزد و مژدگانی است نه هرکسی!
۲٫ لزومی ندارد در این عقد، عمل مورد نظر و حتی مژدگانی مشخص و معین باشد؛ در مثال فوق آن چه اهمیت دارد پیدا شدن حیوان است و برای شما مهم نیست پیدا کننده چگونه این کار را انجام می دهد و از چه روش هایی استفاده می کند. 
۳٫ کاری که به موجب جعاله درخواست می شود می بایست عقلایی و مشروع باشد. در نتیجه اگر کسی در قبال فعل حرام یا عملی که در قانون جرم انگاری شده است، تعهد به پرداخت اجرت کند جعاله باطل است.
۴٫ جعاله عقدی است جایز؛ به عبارت ساده تر یعنی اینکه هر کدام از طرفین هر وقت بخواهد و به هر دلیلی می تواند آن را فسخ کند.
البته به این معنا نیست که تعهد جاعل هیچ اثری نداشته باشد؛ اگر عمل مورد نظر جاعل از سوی عامل انجام شده باشد ،دیگر طرفین حق فسخ آن را نداشته و باید به عمل مورد نظر پای بند باشند.
درواقع کار و زحمت عامل مورد حمایت قانون گذار می باشد از این رو در ماده ۵۶۵ عنوان شده است که تا زمانی که عمل انجام نشده طرفین می توانند عقد را به هم بزنند اما اگر جاعل در اثنای انجام آن رجوع کند باید اجرت المثل عمل عامل را بدهد؛ در واقع خسارت نابه جا و هزینه تلاش بیهوده ایشان بایستی پرداخته شود.