مراجع قضایی

مراجع قضایی، مراجعی هستند که به موجب قانون تشکیل شده و به دعاوی، جرایم و سایر امور رسیدگی نموده و نهایتاً مبادرت به صدور رأی می‌نمایند که شامل مراجع قضایی حقوقی و کیفری و نیز مراجع اداری می‌باشند.

مراجع قضایی شامل موارد ذیل است:
♦️۱) مراجع عمومی
♦️۲) مراجع اختصاصی
♦️۳) دیوانعالی کشور
♦️۴) دادسراها

 مراجع عمومی:
این مراجع شامل ۲ بخش هستند:
♦️دادگاه‌های نخستین(بدوی) ♦️دادگاه‌ تجدید نظر استان

۱)دادگاه‌های نخستین
دادگاه‌های نخستین به چهار بخش تقسیم می‌شوند:

الف) دادگاه عمومی حقوقی:

به تمام دعاوی حقوقی غیر از آن‌چه که قانون استثناء کرده رسیدگی می‌کنند را دارند.

ب) دادگاه خانواده:

این دادگاه‌ها صلاحیت رسیدگی به دعاوی ذیل را دارند:
۱) دعاوی مربوط به نکاح دائم و موقت.
۲) طلاق، فسخ نکاح، بذل مدت و انقضاء مدت
۳) مهریه
۴) جهیزیه
۵) اجرت المثل و نحله ایام زوجیت
۶) نفقه جاریه و معوقه زوجه و أقربای واجب النفقه
۷) حضانت و ملاقات طفل
۸) نسب
۹) نشوز و تمکین
۱۰) نصب قیم و ناظر، ضم امین و عزل آن‌ها
۱۱) حکم رشد
۱۲) ازدواج مجدد
۱۳) شرایط ضمن عقد ازدواج

ج)دادگاه عمومی جزایی:

دادگاه عمومی جزایی صلاحیت رسیدگی به امور کیفری را دارند. یعنی اعمالی که در قانون جرم شناخته شده و برای آن مجازات تعیین شده است.

د) دادگاه کیفری استان:

این دادگاه برای رسیدگی به جرایمی که مجازات قانونی آن‌ها قصاص نفس، اعدام، رجم، صلب یا حبس دائم باشد از پنج‌ نفر و برای رسیدگی به جرایمی که مجازات قانونی آن‌ها قصاص عضو باشد و نیز جرایم مطبوعاتی و سیاسی از سه نفر تشکیل می‌شود.
همچنین رسیدگی به اتهامات اعضاء مجمع تشخیص مصلحت نظام، شورای نگهبان، نمایندگان مجلس شورای اسلامی، وزرا و… در صلاحیت دادگاه‌ کیفری استان تهران است مگر این که در صلاحیت سایر مراجع قضایی قرار گرفته باشد.

۲) دادگاه تجدیدنظر استان:
مرجع اصلی تجدیدنظر احکام و قرارهای مراجع بدوی (دادگاه ‌عمومی و دادگاه انقلاب) دادگاه تجدیدنظر استان است. دادگاه تجدید نظر مرکب از یک رئیس و دو نفر مستشار می باشد و به تعداد لازم در هر استان تشکیل می‌ شود. جلسات دادگاه تجدیدنظر با حضور دو نفر عضو، رسمیت یافته پس از رسیدگی ماهوی، رای اکثریت که به وسیله رئیس عضو مستشار انشاء می‌شود، قطعی و لازم الاجرا است.

مراجع اختصاصی:

مراجع اختصاصی، مراجعی هستند که صلاحیت رسیدگی به اموری را دارند که قانون صریحاً آنرا تعیین و مشخص کرده باشد، مثل دادگاه و دادسرای ویژه نیروهای مسلح