موسسه حقوقی و داوری عدل پویان زرین قبول انواع پرونده های حقوقی و داوری
سوال:
زمینی به مبلغ پنجاه میلیون تومان فروخته شده است. در قرارداد قید شده جهت پرداخت ثمن یک دستگاه اتومبیل به مبلغ پانزده میلیون تومان به فروشنده تحویل داده شود و بقیه به صورت نقدی به فروشنده پرداخت گردد. پس از مدتی مشخص می شود اتومبیل مسروقه است، لذا خریدار دادخواستی با عنوان ابطال قرارداد به لحاظ مستحقٌ للغیر بودن ثمن تقدیم کرده است. این دعوا چگونه تحلیل می‌شود؟
توضیح: به موجب ماده ۴۴۱ قانون مدنی، خیار تبعض صفقه منحصر در مستحقٌ للغیر درآمدن جزء مبیع می باشد که در این صورت مشتری حق خواهد داشت بیع را فسخ نموده یا به نسبت قسمتی که بیع واقع شده قبول کند و نسبت به قسمتی که بیع باطل بوده است ثمن را مسترد کند. مورد فوق اشاره به مستحقٌ للغیر در آمدن جزء ثمن دارد. آیا حکم مـاده ۴۴۱ قانون مدنـی در اینـجا هم جاری است؟
به عبارت دیگر آیا با مستحقٌ للغیر درآمدن جزء ثمن (اتومبیل مسروقه) می توان قائل به بطلان عقد (فروش زمین) شد؟
نظر هیئت عالی:
خیار تبعض صفقه در مورد ثمن و هر معامله معوض دیگری ایجاد می شود، هر چند در ماده ۴۴۱ قانون مدنی، خیار تبعض صفقه در مورد بیع بیان شده است ، لیکن با توجه به ماده ۴۵۶ قانون مدنی که تمام انواع خیارات را در جمیع معاملات لازمه، جاری می داند مگر خیار مجلس و حیوان و تأخیر ثمن که مخصوص بیع است و خصوصیتی هم در مبیع نیست که خیار تبعض صفقه انحصار به آن پیدا نماید. خیار مزبور در کلیه معاملات معوض جاری شده و در ثمن نیز موجود می‌شود. بنابراین، خیار مزبور ویژه بطلان عقد نسبت به بعض مبیع نیست و در هر مورد که عقد نسبت به بعض منحل شود قابل اجرا است. با این ترتیب نظر اقلیت تأیید می شود.
