ابطال وصیت نامه

در تنظیم وصیت نامه توسط متوفی در نظر گرفتن برخی اصول کلی و ماهوی لازم و ضروری می باشد از جمله آن قوانین و قواعد موجود در وصیت نامه این که شخص متوفی نمی‌تواند بیش از ثلث اموال خود را به دیگری انتقال دهند.

در ماده ۸۴۳ قانون مدنی داریم : وصیت به زیاده بر ثلث ترکه، نافذ نیست؛ مگر به اجازه‌ وراث و اگر بعضی از ورثه اجازه کند، فقط نسبت به سهم او نافذ است.

جمله بالا به زبان ساده بیان می کند شخص متوفی فقط می‌تواند برای یک سوم اموال خود وصیت نماید و اگر بیش از این مقدار وصیت کند آن وصیت باطل است مگر اینکه مورد تایید وراث قرار بگیرد.

در چنین حالتی اگر متوفی از این قواعد و قوانین پیروی نکند، به دلیل آنکه خود متوفی وجود و حضور ندارد ممکن است بین خود وراث و یا بین وراث با موصی له اختلافی پیش آید و مفاد موجود در وصیت نامه مورد قبول وراث نبوده و نسبت به آن اعتراض داشته باشند چنانچه نسبت به وصیت نامه اعتراض داشته و آن را قبول نکنند و یا ادعای غیر مقدور بودن و غیر مشروع بودن آن را داشته باشند، باید بار اثبات ادعای خود را به دوش بکشند یعنی خود افرادی که ادعای غیر مشروع و غیرقانونی بودن وصیت نامه را دارند باید دلایل و بینه خود را برای غیر مقدور بودن و غیر مشروع بودن و غیر قانونی بودن وصیت نامه بیان دارند زیرا که در مورد وصیت نامه اصل بر این می باشد که وصیت نامه ها صحیح و نافذ می باشد مگر آنکه خلاف آن ثابت شود دلیل این امر نظر به قاعده صحت می باشد. بنابراین وصیت نامه ها نافذ بود مگر آنکه ادعای خلاف آن شود که آن ادعا هم باید اثبات شود.

تنفیذ یا رد وصیت نامه

ماده ۸۴۳ قانون مدنی مقرر میدارد:

وصیت به زیاده بر ثلث ترکه، نافذ نیست؛ مگر به اجازه وراث و اگر بعضی از ورثه اجازه کند، فقط نسبت به سهم او نافذ است.

مطابق با ماده فوق، قانونگذار بیان نموده است که هر کسی در ضمن وصیت نامه خود فقط میتواند تا ثلث (یک سوم) اموال خود را وصیت نماید و اگر بیش از این مقدار وصیت کند آن وصیت باطل است مگر اینکه وراث آن را تنفیذ (تایید) کنند ولی در صورت رد وراث آن وصیت باطل تلقی می گردد.

هر شخصی می تواند تا زمانی که در قید حیات است آزادانه و با اختیار کامل، اموال خود را به هر کسی که صلاح میداند، منتقل کند اما اگر بخواهد که این کار را در قالب وصیت نامه انجام دهد، می بایست مطابق قانون فقط تا یک سوم اموالش را وصیت نماید.

نکته: وصیت نامه هایی که بصورت رسمی در دفاتر اسناد رسمی تنظیم شده اند، بدلیل اینکه در زمان تنظیم آنان کلیه موارد حتی المقدور رعایت گردیده اند، بدون نیاز به حکم دادگاه نیز قابل اجرا می باشند و براحتی قابل ابطال نیستند یعنی اینکه انکار و تردید نسبت به آنان قابل قبول نیست مگر اینکه نسبت به آن ادعای جعل شود.

موارد ابطال وصیت نامه

موارد ابطال ماهوی :

شرایط ابطال وصیت نامه شامل موارد زیر است :

– اگر با وجود مدارک کافی ثابت شود که وصیت نامه جعلی است.
– اگر فرد در اثر خودکشی جان خود را از دست بدهد.
– طبق قانون کسی حق محروم نمودن ورثه خود را از ارث ندارد و اگر این عمل رخ دهد وصیت نامه باطل است.
– فرد در وصیت نامه خود در مورد اموال دولتی یا متعلق به غیر وصیت کرده باشد.
– اگر متوفی با نیت کار نامشروعی، وصیت کرده است.
– نویسنده وصیت فاقد اهلیت بوده باشد.
– اگر وصیت نامه با هدف فرار از دین باشد ، باطل است.
– اگر از متوفی دو وصیت نامه موجود باشد و با یکدیگر مغایرت داشته باشند.
– وجود مدارک معتبری که نشان دهنده رجوع متوفی از وصیت نامه خود باشد.

موارد ابطال شکلی :

– اگر بعد از تنظیم وصیت نامه به صورت سری معلوم گردد که موصی اصلا سواد نداشته است
– اگر وصیت نامه توسط متوفی نوشته شده باشد اما این وصیت نامه با امضا یا مهر یا دست خط اصلی متوفی مطابقت نداشته باشد.

چگونگی طرح دعوای ابطال وصیت نامه

فردی که بنا به دلایل محکمه پسند، خواهان ابطال وصیت نامه است، می بایست دادخواست خود را به پیوست دلایل، به طرفیت تمامی کسانی که نامشان در گواهی انحصار وراثت آمده است، از طریق دفاتر خدمات قضایی ثبت نماید.

دادخواست به دادگاه حقوقی صالح ارجاع می گردد و بعد از آن توسط مدیر دفتر شعبه، وقت رسیدگی تعیین و به طرفین ابلاغ می گردد. در وقت رسیدگی تعیین شده، قاضی پس از استماع اظهارات طرفین و بررسی اسناد و مدارک تقدیمی، در صورت احراز ابطال وصیت نامه حکم به بطلان آن می دهد.

مدارک مورد نیاز جهت طرح دعوای ابطال وصیت نامه

دعاوی ابطال وصیت نامه را می توان با شهادت شهود، نظر کارشناسان و همچنین با سوگند کسانی که خواهان ابطال وصیت نامه هستند و همچنین انجام تحقیقات محلی اثبات کرد.

در این صورت مدعی می تواند با همراه داشتن اصل وصیت نامه به همراه کپی آن و ارائه مدارک هویتی به دادگاه درخواست خود را مطرح نماید.